Variabelen

De data die we in een programma gebruiken bewaren we in een variabele van een bepaald datatype. Een variabele is een plekje in het geheugen dat in je programma zal gereserveerd worden om daarin data te bewaren van het type dat je aan de variabele hebt toegekend. Een variabele zal intern een geheugenadres hebben (waar de data in het geheugen staat) maar dat zou lastig programmeren zijn indien je steeds dit adres moest gebruiken. Daarom moeten we ook steeds een naam oftewel identifier aan de variabele geven zodat we makkelijk de geheugenplek kunnen aanduiden en niet moeten werken met een lang hexadecimaal geheugen adres (bv 0x4234FE13EF1).

De naam (identifier) van de variabele moet voldoen aan de identifier regels zoals eerder besproken.

Variabelen aanmaken en gebruiken

Om een variabele te maken moeten we deze declareren, door een type en naam te geven. Vanaf dan zal de computer een hoeveelheid geheugen voor je reserveren waar de inhoud van deze variabele in kan bewaard worden. Hiervoor dien je minstens op te geven:

1. Het datatype (bv int, double).

2. Een identifier zodat de variabele uniek kan geïdentificeerd worden volgens de naamgevingsregel van C#.

3. (optioneel) Een beginwaarde die de variabele krijgt bij het aanmaken ervan.

Een variabele declaratie heeft als syntax:

datatype identifier;

Enkele voorbeelden:

int leeftijd;
string leverAdres;
bool isGehuwd;

Indien je weet wat de beginwaarde moet zijn van de variabele dan mag je de variabele ook reeds deze waarde toekennen bij het aanmaken:

int mijnLeeftijd = 37;

Je mag ook meerdere variabelen van het zelfde datatype in 1 enkele declaratie aanmaken door deze met komma's te scheiden:

datatype identifier1, identifier2, identifier3;

Bijvoorbeeld string voornaam, achternaam, adres;

Waarden toekennen aan variabelen

Van zodra je een variabele hebt gedeclareerd kunnen we dus ten allen tijde deze variabele gebruiken om een waarde aan toe te kennen, de bestaande waarde te overschrijven, of de waarde te gebruiken, zoals:

• Waarde toekennen: Herinner dat de toekenning steeds gebeurt van rechts naar links: het deel rechts van het gelijkheidsteken wordt toegewezen aan het deel links er van, bijvoorbeeld: mijnGetal = 15;

• Waarde gebruiken: Bijvoorbeeld anderGetal = mijnGetal + 15;

• Waarde tonen op scherm: Bijvoorbeeld Console.WriteLine(mijnGetal);

Met de toekennings-operator (=) kan je een waarde toekennen aan een variabele. Hierbij kan je zowel een literal toekennen oftewel het resultaat van een expressie .

Je kan natuurlijk ook een waarde uit een variabele uitlezen en toewijzen (kopiëren) aan een andere variabele:

int eenAndereLeeftijd = mijnLeeftijd;

Literal toewijzen

Literals zijn expliciet ingevoerde waarden in je code. Als je in je code expliciet de waarde 4 wilt toekennen aan een variabele dan is het getal 4 in je code een zogenaamde literal. Wanneer we echter data bijvoorbeeld eerst uitlezen of berekenen (via bijvoorbeeld invoer van de gebruiker of als resultaat van een berekening) en het resultaat hiervan toekennen aan een variabele dan is dit geen literal.

Voorbeelden van een literal toekennen:

int temperatuurGisteren = 20; //20 is de literal
int temperatuurVandaag = 25; //25 is de literal

Het is belangrijk dat het type van de literal overeenstemt met dat van de variabele waaraan je deze zal toewijzen. Een string-literal (zie verder) stel je voor door aanhalingstekens. Volgende code zal dan ook een compiler-fout generen, daar je een string-literal aan een int-variabele wil toewijzen, en vice versa.

string eenTekst;
int eenGetal;
eenTekst = 4;
eenGetal = "4";

Als je bovenstaande probeert te compileren dan krijg je volgende error-boodschappen:

Foutboodschap wanneer je literals toekent van een verkeerd datatype.

Literal bepaalt het datatype

De manier waarop je een literal schrijft in je code zal bepalen wat het datatype van die literal is:

• Gehele getallen worden standaard als int beschouwd, vb: 125.

• Kommagetallen (met punt .) worden standaard als double beschouwd, vb: 12.5.

Wil je echter andere getaltypes dan int of double een waarde geven dan moet je dat dus expliciet in de literal aanduiden. Hiervoor plaats je een suffix achter de literalwaarde. Afhankelijk van deze suffix duidt je dan aan om welke datatype het gaat:

• U of u voor uint, vb: 125U (dus bijvoorbeeld uint aantalSchapen = 27u;)

• L of l voor long, vb: 125L.

• UL of ul voor ulong, vb: 125ul.

• F of f voor float, vb: 12.5f.

• M of m voor decimal, vb: 12.5M.

Naast getallen zijn er uiteraard ook nog andere datatypes waar we de literals van moeten kunnen schrijven:

Voor bool zijn dit enkel true en false.

Voor char wordt dit aangeduid met een enkele apostrof voor en na de literal. Denk maar aan char laatsteLetter = 'z';.

Voor string wordt dit aangeduid met aanhalingsteken voor en na de literal. Bijvoorbeeld string myPoke = "pikachu".

Om samen te vatten, even de belangrijkste literal schrijfwijzen op een rijtje:

int getal = 5;
double anderGetal = 5.5;
uint nogAnderGetal = 15u;
float kleinKommaGetal = 158.9f;
char letter = 'k';
bool isDitCool = true;
string zin = "Ja hoor";

De overige types sbyte, short en ushort hebben geen literal aanduiding. Er wordt vanuit gegaan wanneer je een literal probeert toe te wijzen aan één van deze datatypes dat dit zonder problemen zal gaan (ze worden impliciet geconverteerd). Bijvoorbeeld sbyte start = 127; wordt toegestaan, de int literal 127 zal geconverteerd worden achter de schermen naar een sbyte en dan toegewezen worden.

Hexadecimale en binaire notatie

Je kan ook hexadecimale notatie (starten met 0x of 0X) gebruiken wanneer je bijvoorbeeld met int of byte werkt:

int mijnLeeftijd = 0x0024; //36
byte mijnByteWaarde = 0x00C9; //201

Ook binaire notatie (starten met 0b of 0B) kan:

int mijnLeeftijd = 0b001001000; //72
int andereLeeftijd = 0b0001_0110_0011_0100_0010 //idem, maar met _ als seperator

Deze schrijfwijzen kunnen handig zijn wanneer je met binaire of hexadecimale data wilt werken die je bijvoorbeeld uit een stuk hardware hebt uitgelezen (bijvoorbeeld een Arduino of Raspberry Pi).

Beginwaarden van variabelen

Het is een goede gewoonte om variabelen steeds ogenblikkelijk een beginwaarde toe te wijzen. Alhoewel C# altijd vers gedeclareerde variabelen een standaard beginwaarde zal geven, is dit niet zo in oudere programmeertalen. In sommige talen zal een variabele een volledig willekeurige beginwaarde krijgen. Gelukkig in C# is dat niet, maar geef toch maar direct steeds een waarde, al was het om je literals te oefenen.

De standaard beginwaarde van een variabele hangt natuurlijk van het datatype af:

• Voor getallen is dat steeds de nulwaarde (dus 0 bij int, 0.0 bij double enzovoort).

• Bij variabelen van het type bool is dat false.

• Bij char is dat de literal: \0 (in het volgende hoofdstuk leggen we die vreemde backslash uit).

• En bij tekst is dat de lege string-literal: "" (maar je mag ook String.Empty voor de leesbaarheid).

Nieuwe waarden overschrijven oude waarden

Wanneer je een reeds gedeclareerde variabele een nieuwe waarde toekent dan zal de oude waarde in die variabele onherroepelijk verloren zijn. Probeer dus altijd goed op te letten of je de oude waarde nog nodig hebt of niet. Wil je de oude waarde ook nog bewaren dan zal je een nieuwe, extra variabele moeten aanmaken en daarin de nieuwe waarde moeten bewaren:

int temperatuurGisteren = 20;
temperatuurGisteren = 25;

In dit voorbeeld zal er dus voor gezorgd worden dat de oude waarde van temperatuurGisteren, 20, overschreven zal worden met 25.

Volgende code toont hoe je bijvoorbeeld eerst de vorige waarde kunt bewaren en dan overschrijven:

int temperatuurGisteren = 20;
//Doe van alles
//...
//Vervolgens: vorige temperatuur in eergisteren bewaren
int temperatuurEerGisteren = temperatuurGisteren; 
//temperatuur nu overschrijven
temperatuurGisteren = 25; 

We hebben dus aan het einde van het programma zowel de temperatuur van eergisteren, 20, als die van gisteren, 25.

Een veel gemaakte fout is variabelen meer dan één keer declareren. Dit hoeft niet én mag niet. Van zodra je een variabele declareert is deze bruikbaar in de scope (zie hoofdstuk 5) tot het einde. Volgende code zal dus een fout geven:

double kdRating = 2.1;
//even later...
double kdRating = 3.4; 

De foutboodschap vertelt duidelijk wat het probleem is: A local variable or function named 'kdRating' is already defined in this scope.

Lijn 3 moet dus worden:

kdRating = 3.4;